En büyük eklem dokularımızdan biri olan kalça eklemi, vücudumuzun uyum içinde hareket etmesinde önemli bir rol üstleniyor; tüm yükümüzü taşıyor, rahatça yürümemizi ve oturup kalkmamızı sağlıyor. Bu görevini öyle başarıyla sürdürüyor ki bir gün ağrılar nedeniyle oturup kalkamaz, yürüyemez, hatta yardım almadan giyinemez hale gelinceye dek kıymetini çoğu zaman anlamıyoruz. Sıklıkla kireçlenme, kırık – çıkık durumları ve romatizmal hastalıklar gibi sağlık sorunlarında rastlanan bu yakınmalar kişinin günlük yaşamını sekteye uğratabiliyor. Yaşam kalitesini ciddi boyutlarda etkileyen bu sorunlar ‘kalça protezi ameliyatı’ ile giderilebiliyor. Ameliyat sonrasında kalça bölgesinde oluşan ağrılar geçerken, aksama, bacaklarda kısalık veya topallama problemlerine de çözüm sağlanabiliyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mirza Zafer Dağtaş, kalça protezi ameliyatının hastaların ağrısız ve özgürce hareket edebilmelerine imkan sağladığına işaret ederek, “Hastalarımız bize kasık ağrısı, yürümede zorluk, aksama veya topallama şikayetleri ile başvuruyorlar. Şiddetli ağrı ve yürürken yaşadıkları zorluklardan dolayı fiziksel aktivitelerinin oldukça kısıtlandığından yakınıyorlar. Kalça protezi hastaların ağrısız ve özgürce hareket etmelerini sağlayan bir yöntem. Kalça proteziyle birlikte ağrıları geçen hastalarımız günlük yaşamlarına sorunsuz devam ederken, diledikleri planlarını da gerçekleştirme şansını yakalıyorlar” diyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mirza Zafer Dağtaş, kalça protezi ameliyatı hakkında en çok merak edilenleri yanıtladı; önemli öneriler ve uyarılarda bulundu.
- Kalça protezi ne zaman gündeme geliyor?
Kalça protezi; hasarlı kalça ekleminin yerine kullanılan metalik, hareketli ve kalıcı bir implant olarak tanımlanıyor. Hastanın yapamadığı ya da yaparken zorlandığı kalça hareketlerini tekrar kazandıran, ağrısız ve aksamadan yürümeyi sağlayan kalça protezine genellikle ileri yaşlarda görülen kireçlenme nedeniyle başvuruluyor. Bunun dışında doğumsal eklem problemleri yaşayan hastalarda, kalça çıkığı ve büyüme plağı kayması gibi çocukluk çağı hastalık sekellerinde, kaza ve düşme gibi travmalar sonrasında ortaya çıkan eklem hasarlarında, romatizmal hastalıklarda, tümörler, ileri yaş kalça kırıkları ile kanlanma problemi sonrası kemik nekrozlarında kalça protezi tedavisi tercih ediliyor.
- Protez için yaş sınırı var mı?
Kalça protezi 18 yaşından büyük olan her hastaya uygulanabiliyor. Doç. Dr. Mirza Zafer Dağtaş, “Geleneksel yaklaşımda, ihtiyacı olsa bile kalça protezi ameliyatı için hastaların en az 60 yaşına ulaşması beklenirdi. Fakat modern yaklaşımda, kemik gelişimini tamamlayan, yani ortalama 18-19 yaşından sonra, ihtiyacı olan her yaş grubuna kalça protezi takılabilir. Hastaların en verimli oldukları 30 – 60 yaş arasında, hareket kısıtlılığı ve iş gücü kaybı oluşturabilen sorunları kalça protezi ameliyatıyla giderebiliyoruz” diye konuşuyor.
- Kalça protezi kimler için uygun değildir?
Vücutlarında enfeksiyon veya enfeksiyon şüphesi olan ya da onkolojik tedavi alan hastalara kalça protezi uygulanmıyor. Ağrısız yürüyüşler hedeflendiği için yatağa bağımlı hastalara da kalça protezi ameliyatı önerilmiyor.
- Kalça protezinin çeşitleri nelerdir?
Kalça protezleri temel olarak ‘yarım’ ve ‘total’ olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Kalça kırıklarında yarım ya da total protez uygulanırken, kireçlenme varlığında total kalça protezine başvuruluyor. Total protezlerin de hasta özeline göre alt tipleri bulunduğu için hastanın anatomisine en uygun protezi kullanmak, ameliyatın başarısını arttırıyor.
- Kalça protezinin ömrü ne kadardır?
Kalça protezinin ömrünü hastanın yaşı belirliyor. Kuralına uygun yapılmış olan total kalça protezi, 40 yaş üstü hastalarda yaşam boyu sorun çıkarmıyor. Çok erken yaşlarda uygulanan total kalça protezlerinde yıllar içinde ağrı ve yetmezlik oluşursa protez yenisiyle değiştirilebiliyor.
- Kalça protezi ameliyat nasıl yapılıyor?
Kalça protezi ameliyatının genel veya spinal anestezi altında yapılabileceğini belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Mirza Zafer Dağtaş, ameliyatın detaylarını şöyle anlatıyor: “Ameliyat öncesinde kan ve idrar tetkikleri yapılır. Hastalarda ameliyat öncesinde enfeksiyon varlığı mutlaka ekarte edilir. Hasarlı ekleme cerrahi olarak ulaşılıp, hasarlı bölgeler çıkarılır. Gerekli ölçümler yapılır ve açılar hesaplanır. İnsan anatomisine en uygun kalça implantları seçilip, yeni kalça eklemi oluşturulur. Hastalar ameliyatın ertesi günü yardımla veya yardımsız yürüyebilir ve genellikle hastaneden üç gün sonra taburcu olurlar”
- Ameliyat sonrasında nelere dikkat etmek gerekiyor?
Ameliyat sonrasında hastaya ilk bir ay özenli ve kontrollü bir hayat öneriliyor. Öğretilen egzersizleri yapmak ve yasaklı bazı hareketlerden kaçınmak dışında ciddi bir kısıtlamaya gerek duyulmuyor. Dikkat edilmesi gereken en önemli konunun hastanın ameliyat sonrası düşmemesi olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Mirza Zafer Dağtaş, “Ayağı kayıp düz zeminde düşme ya da merdivenden düşme gibi travmatik durumlarda, protezin kalça ekleminden çıkması ya da protez çevresindeki kemiklerde kırık söz konusu olabilir. Düşmeleri önlemek için dikkatli olmak, aceleci davranmamak, kaygan ve ışıklandırması kötü olan ortamlardan uzak durmak gerekir” diyor.
- Hastalar günlük yaşamlarına ne zaman dönebiliyor?
Hastalar ameliyatın ertesi günü yürümeye başlıyor; tek başlarına yataklarından kalkıp banyoya gidebiliyor. Ancak uzun yürüyüşler, toplu taşıma kullanımı veya tek başına araç kullanmak için ameliyatın üzerinden bir ay geçmesini beklemek gerekiyor.
